پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی دندان یکی از شایعترین مشکلات سلامتی در جهان است. دندانهای پوسیده در واقع به دنبال یک سری حفرهها در دندان به وجود میآید که در نهایت سوراخها یا منافذی را در سطح دندان ایجاد میکنند. این مشکل میتواند در تمام افراد و در هر سنی، حتی کودکان و خردسالان رخ دهد و سلامت دندانهای آنها را تحت تاثیر قرار دهد. خرابی دندان میتواند باعث درد و عفونت شود. در واقع پوسیدهشدن دندان از مراحل اولیه شروع میشود و بهتدریج با درمان نشدن و عدم رعایت اصول بهداشت دهان و دندان، شدت مییابد و لایههای عمیقتری از دندانها را تحت تاثیر قرار میدهند.( کلینیک دندانپزشکی راحیل مجهزترین و کاملترین دندانپزشکی شمال تهران , جلوگیری از پوسیدگی دندان 1401 )
این مشکل میتواند منجر به دنداندرد شدید، عفونت و در نهایت ازدستدادن دندانها شود. مراجعه منظم به دندانپزشک، عادات مسواک زدن مرتب و صحیح و نخ دندان کشیدن میتواند افراد را در برابر پوسیدگی دندان محافظت کند.
پوسیدگی دندان چگونه اتفاق می افتد ؟
پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می افتد که ساختار دندان دچار خرابی شود. این خرابی ممکن است بر روی مینای دندان و سطح بیرونی یا بر روی لایه عاج دندان رخ بدهد.
باکتری ها نقش مهمی در ایجاد پوسیدگی دندان دارند. زمانی که شما غذاهای حاوی قند و نشاسته یا کربوهیدرات مصرف می کنید کمک زیادی به رشد باکتری ها خواهید کرد. باکتری ها به طور طبیعی در دهان وجود دارند و از مواد باقی مانده در دهان تغذیه می کنند. باکتری ها غذاهایی مانند نان، شیر، غلات را تجزیه کرده و آن را به مواد اسیدی تبدیل خواهند کرد.
مواردی مانند غذاهای باقی مانده، بزاق دهان، باکتری ها و مواد اسیدی باعث به وجود آمدن پلاک دندانی می شوند. ساختار اسیدی پلاک سطح خارجی مینای دندان را در خود حل می کند. این فرایند باعث پوسیدگی دندان و ایجاد حفره در دندان می شود.
در برخی مواقع پوسیدگی دندان عمیق بوده و به ریشه دندان می رسد. در چنین مواقعی بیمار درد شدیدی را احساس کرده و ممکن است به عصب کشی نیاز داشته باشد. در صورتی که به پوسیدگی دندان رسیدگی نشوند خرابی گسترش پیدا می کند و باعث از بین رفتن تعداد بیشتری از دندان ها خواهد شد.
نشانه های پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی دندان علائم مختلفی دارد. باید توجه داشت که پوسیدگی می تواند در سطح های مختلفی اتفاق بیفتد. ممکن است در ابتدا شدت پوسیدگی کم باشد به طوری که تنها با انجام چکاپ و تهیه گرافی های تشخیصی خود را نشان دهد.
در برخی مواقع پوسیدگی عمیق می باشد و علائم بیشتری را بروز می دهد. از جمله این علائم عبارتند :
- درد دندان
- درد در هنگام جویدن غذاهای مختلف
- استشمام بوی بد دهان
- حساس شدن لثه ها و التهاب در لثه
- ایجاد حفره و سوراخ در دندان
- زردی و تغییر رنگ دندان
- حساسیت دندان و ایجاد درد در هنگام مصرف مواد غذایی سرد یا داغ
- درد دندان یکی از نشانه های مهم پوسیدگی دندان است. دندان ارتباط مستقیمی با عصب ها دارد و پیغام درد را به مغز ارسال می کند. درد شدید نشانه رسیدن پوسیدگی به ریشه و عصب دندان است. در صورتی که شما بهداشت دندان خود را رعایت کنید می توانید از بروز چنین دردی جلوگیری نمایید.
( کلینیک دندانپزشکی راحیل مجهزترین دندانپزشکی شمال تهران , جلوگیری از پوسیدگی دندان 1401 )
چه عواملی باعث پوسیدگی دندان می شود؟
رعایت نکردن بهداشت یکی از عوامل مهم آن است. کسانی که توجهی به بهداشت دندان خود ندارند و هرگز دندان ها را مسواک نمی زنند در مدت کوتاه تری دندان های خود را از دست می دهند.
استفاده از محصولات بهداشتی نامرغوب یکی دیگر از عوامل می باشد. برای شستشوی دندان باید از محصولات بهداشتی با کیفیت استفاده کرد.
عدم نوشیدن آب کافی یا خوابیدن با دهان باز موجب خشک شدن حفره دهان می شود و در پوسیدگی دندان نقش خواهد داشت.
مشکلات گوارشی یکی دیگر از عوامل می باشد. بیماری های که مربوط به مری و معده افراد است مانند رفلاکس معده باعث بازگشت اسید به دهان می شود و این اسید در خرابی دندان موثر است.
انواع کلاس پوسیدگی دندان
خرابی دندان را میتوان بر اساس مراحل یا کلاس پوسیدگی دستهبندی کرد. این مرحلهها شامل موارد زیر میشود :
کلاس یک : پوسیدگی قابل مشاهده سطحی
این مرحله، سطحی از پوسیدگی دندان را توصیف میکند که روی سطوح دندانی رخ میدهد و دندانپزشک میتواند بهراحتی آن را ببیند. این دسته شامل حفرههای روی سطوح جونده دندانهای عقب، مانند دندانهای آسیاب و پره مولر ( دندان آسیاب کوچک ) و پوسیدگی در دو طرف دندانهای جلویی میشود.
کلاس دو : پوسیدگی سطحی غیرقابل مشاهده
در این مرحله، حفرهها روی سطوح بین دندانهای آسیاب و پرهمولر ایجاد میشوند و با چشم انسان قابلمشاهده نیستند.
کلاس سه : پوسیدگی بین دندانی
این پوسیدگی در سطوح بین دندانهای جلو رخ میدهد، اما لبههای برش دندانها را درگیر نمیکند. مشابه مرحله دو، در این طبقهبندی نیز پوسیدگی قابلمشاهده نیست.
کلاس چهار : پوسیدگی تا لبه دندانها
این پوسیدگی در سطوح بین دندانهای جلویی نیز رخ میدهد، اما لبههای برش دندانها را نیز درگیر میکند.
کلاس پنج : پوسیدگی تا خط لثه
در این مرحله حفرهها در جلو یا پشت دندانهای جلو یا عقب، نزدیک خط لثه ظاهر میشوند.
کلاس شش : پوسیدگی دندانی عمده
این پوسیدگی در سطح بالایی دندانها، چه در لبههای انسیزال ( 4 دندان قدامی بالا و پایین) و چه در نوک دندانهای عقبی دیده میشود.
( کلینیک دندانپزشکی راحیل مجهزترین دندانپزشکی شمال تهران , جلوگیری از پوسیدگی دندان 1401 )
علت پوسیدگی دندان
عوامل متعددی میتواند موجب خرابی دندانها شود. دلایل اصلی خرابی دندانها شامل موارد زیر است :
- تغذیه نامناسب
- باکتریها
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- بیماری لثه
- وجود دندانهای کج که تمیز کردن آنها سختتر است
- سیگار کشیدن
- مصرف داروهایی مانند داروهای بیماری آسم که باعث خشکی دهان میشوند
- وارد شدن ضربههای شدید به دندانها
پوسیدگی در دندانها توسط پلاک، لایهای چسبنده از میکروبها در دهان ایجاد میشود. قند موجود در غذا و نوشیدنیهایی که فرد مصرف میکند، توسط میکروبهای موجود در پلاک به اسید تبدیل شده و بهتدریج به دندانها آسیب میرساند.
روش های جلوگیری از ایجاد پوسیدگی
رعایت بهداشت راهکار اصلی در جلوگیری از پوسیدگی دندان است. شما باید حداقل روزی دو مرتبه مسواک بزنید. خمیر دندان حاوی فلوراید را انتخاب نمایید و بعد از هر وعده غذایی و قبل از خواب مسواک بزنید.
کشیدن نخ دندان در تمیزی بیشتر دندان ها موثر است. باقی مانده غذا در بیشتر مواقع در لابه لای دندان ها می چسبند و تنها مسواک در از بین بردن آن کارایی ندارد. کشیدن نخ دندان به طور روزانه باعث تمیزی کامل دندان می شود.
استفاده از دهان شویه توسط دندانپزشکان توصیه می شود. دهان شویه هایی که حاوی فلوراید است باعث از بین رفتن باکتری ها شده و دهان را ضد عفونی می کند.
رژیم غذایی سالمی را انتخاب کنید تا از پوسیدگی دندان جلوگیری نمایید. مصرف نوشیدنی های شیرین و گازدار و تنقلات مضر روند پوسیدگی دندان را سرعت می بخشد. سبک زندگی صحیح و دوری از دود قلیان و سیگار در حفظ دندان ها نقش اساسی دارد.
جرم گیری دندان از تجمع رسوبات دندانی جلوگیری می کند. بنابراین در فواصل مختلف این کار را در مطب دندانپزشک انجام دهید. در کنار آن چکاپ های دوره ای مانع پیشگیری از پوسیدگی خواهد شد.
( کلینیک دندانپزشکی راحیل مجهزترین دندانپزشکی شمال تهران , جلوگیری از پوسیدگی دندان 1401 )
رفع پوسیدگی دندان
برای رفع پوسیدگی دندان باید دید محل پوسیدگی کجاست و در چه سطح و شدتی دندانها دچار پوسیدگی شدهاند. این مورد میتواند در انتخاب نوع درمان جهت رفع پوسیدگی اهمیت زیادی داشته باشد. گاهی اوقات رفع پوسیدگی بهراحتی امکانپذیر است و در برخی موارد نیز به درمانهای گستردهتری برای این منظور نیاز است. درمانهای خانگی و درمانهای تخصصی در مطب دندانپزشکی از جمله این گزینههاست.
درمان پوسیدگی دندان
درمان پوسیده شدن دندان بسته به مرحله بیماری دارد. معمولا میتوان وجود پوسیدگی در دندانها را در مراحل اولیه متوقف یا حتی درمان کرد. درصورتیکه میزان پوسیدگی خفیف باشد، معمولا با استفاده از فلوراید و یک سری اقدامات پیشگیرانه میتوان آن را درمان کرد. برای تشخیص پوسیدگی در همین مراحل اولیه معمولا دندانپزشک از معاینه ساده یا اشعه ایکس استفاده میکند.
درمان پوسیدگی دندان با سیلانت
یکی از روشهای تخصصی درمان پوسیدگی دندانها در مطب دندانپزشکی، استفاده از یکلایه مخصوص سیلانت ( شیار پوش ) روی سطح دندانهای سالم پشتی است تا مانع رسیدن پوسیدگی به سایر دندانها شود. روی دندانهای پوسیده نیز با یک ژل فلوراید پوشانده میشود تا با این کار مینای دندان تقویت شده و به محافظت از دندانها کمک کند.
( کلینیک دندانپزشکی راحیل مجهزترین دندانپزشکی شمال تهران , جلوگیری از پوسیدگی دندان 1401 )
پر کردن دندان
پرکردن نیز یکی از درمانهایی است که برای رفع خرابی دندان، خصوصا در مراحل پیشرفته و شدیدتر بهمنظور بازیابی ساختار دندانها در نظر گرفته میشود. در این درمان پوسیدگی برداشته شده و سوراخها با موادی مخصوص پر شده یا پوشانده میشوند.
درمان ریشه
درمان ریشه نیز در برخی مواقع برای رفع پوسیدگی و درمان مشکلات به وجود آمده نیاز است. خصوصا زمانی که پوسیدگی به مرکز دندان که خون و اعصاب در آن قرار دارد گسترشیافته باشد، درمان ریشه نیز احتیاج خواهد بود.
حذف کامل یا بخشی زیادی از دندان
در نهایت نیز برای درمان ممکن است دندانپزشک تمام یا بخشی از دندان پوسیده شده آسیبدیده را بردارد. این کار در مواقعی انجام میشود که دندان کاملا آسیبدیده باشد و قابل ترمیم نباشد. در نتیجه این کار میتوان گزینههای پروتز، بریج دندانی یا ایمپلنت را در نظر گرفت. در خصوص خرابی دندانهای جلو، استفاده از روکشهای دندانی برای بازیابی ظاهر زیبای دندانها بهعنوان بخشی از روند درمان ضرورت زیادی دارد.
( کلینیک دندانپزشکی راحیل مجهزترین دندانپزشکی شمال تهران , جلوگیری از پوسیدگی دندان 1401 )
پوسیدگی دندان کودکان
در کودکان نیز دندانها دچار پوسیدگی میشوند. خصوصا کودکانی که کمتر مسواک میزنند یا مصرف شیرینیها و تنقلات بیشتری دارند. دندانهای کودکان مینای نرمتر و نازکتری دارند. به همین دلیل پوسیدگی دندان در کودکان بسیار راحتتر و رایجتر است.
تغذیه نوزاد قبل از خواب نیز یکی از عوامل اصلی بروز خرابی دندان در آنهاست. هنگامی که به نوزادان قبل از خواب بطریهای پر از شیر، شیر خشک، آبمیوه یا سایر مایعات حاوی قند داده میشود، این نوشیدنیها ساعتها در هنگام خواب روی دندانهای آنها باقی میمانند و باکتریهای عامل پوسیدگی را تغذیه میکنند. این آسیب اغلب پوسیدگی دندان شیشه شیر نامیده میشود.
در کودکان نیز میتوان با استفاده از برخی روشها مانع پوسیده شدن دندانها شد. باید تا جایی که میشود دندانهای خردسالان را روزی دو بار تمیز کرد. از طرفی نیز باید مصرف شیرینیها و نوشیدنیهای شیرین و آبمیوه را در آنها محدود کرد.
( کلینیک دندانپزشکی راحیل مجهزترین دندانپزشکی شمال تهران , جلوگیری از پوسیدگی دندان 1401 )
درمان پوسیدگی دندان کودکان
درمان خرابی دندان کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، خصوصا که این مشکل میتواند عوارض زیادی را برای آنها به وجود بیاورد. در خصوص درمان پوسیدگی در کودکان، باید به یک متخصص دندانپزشکی اطفال مراجعه کرد.
تقریبا درمانهای انجام شده برای کودکان تفاوت چندانی با درمان خرابی دندان در بزرگسالان ندارد. در کودکان نیز فلوراید تراپی، پرکردن دندان و درمان ریشه انجام میشود. کشیدن دندانهای شیری کودکان که دچار پوسیدگی شدهاند نیز بخشی از درمان انجام شده برای کودکان است.